Mapa - Żydaczów (Zhydachiv)

Żydaczów (ukr. Жида́чів, Żydacziw) – miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, nad Stryjem (dopływ Dniestru), siedziba administracyjna rejonu żydaczowskiego. 10 672 mieszkańców (2020), dla porównania w 2001 było ich 11 683.

Miasto królewskie lokowane w 1387 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim.

Od XIV wieku w granicach Królestwa Polskiego, następnie w Rzeczypospolitej. Po pierwszym rozbiorze Polski (1772) wcielone do monarchii Habsburgów, pozostawało w jej składzie na terytorium kraju koronnego Galicji do upadku Austro-Węgier (1918). Od 1 listopada 1918 do maja 1919 pod administracją ZURL, od maja 1919 do 14 marca 1923 pod administracją tymczasową Polski, zatwierdzoną przez paryską konferencję pokojową 25 czerwca 1919. Suwerenność Polski na terytorium Galicji Wschodniej Rada Ambasadorów uznała 15 marca 1923.

Od 15 marca 1923 do 16 sierpnia 1945 w granicach Polski (powiat żydaczowski, województwo stanisławowskie). Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 okupowany przez Armię Czerwoną (do czerwca 1941) i anektowany przez ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od czerwca 1941 do 1944 pod okupacją III Rzeszy (od 1 sierpnia 1941 w Generalnym Gubernatorstwie, w powiecie stryjskim). Od 16 sierpnia 1945 - do 1991 w granicach Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Za panowania króla Kazimierza Wielkiego miasto otrzymało przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim, w tym też czasie było starostwem grodowym, w miejscu znajdował się obronny zamek obwarowany wałami i parkanami. W okresie rządów księcia Władysława Opolczyka miasto oraz okoliczne wsie otrzymały kolejne przywileje. Do roku 1390 obsadę wojskową zamku stanowiła załoga węgierska, przybyła tu jeszcze za panowania Ludwika Węgierskiego. Kolejne przywileje miasto oraz kościół otrzymały od króla Władysława Jagiełły w roku 1393, m.in. 60 łanów frankońskich ziemi. W roku 1403 miasto oraz okoliczne wsie dzięki nadaniom króla wejdą w posiadanie jego brata księcia Świdrygiełły. W okresie panowania Kazimierza Jagiellończyka miasta jest w posiadaniu Jana z Pilczy a następnie Feliksa z Paniowa. 1450 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Żydaczowie. W roku 1546 król Zygmunt Stary obdarza miasto kolejnymi przywilejami, w tym na urządzania jarmarków 3 razy do roku. W okresie panowania króla Stanisława Augusta miasto było w posiadaniu rodziny Rzewuskich. W XIX wieku, własność hrabiego Stanisława Skarbka. Jako powiat Żydaczów był jednostką administracyjną w okresie Rzeczypospolitej, województwo ruskie – ziemia lwowska, od XIV w. do 1772 prowincja małopolska. Od XV do XVIII w. był siedzibą sądu szlacheckiego - grodzkiego. W okresie Rzeczypospolitej ważny ośrodek handlu solą.

W roku 1890, liczy 461 domów i 2647 mieszkańców siedziba starostwa, sądu powiatowego, rady powiatu, urzędu podatkowego.

W roku 1889 wybudowano linię kolejową do Tarnopola.

28 marca 1897 w Żydaczowie urodził się Klemens Rudnicki – generał dywizji Wojska Polskiego.

W II Rzeczypospolitej do 17 września 1939, stolica powiatu żydaczowskiego w województwie stanisławowskim. W roku 1929, miasto powiatowe, sąd okręgowy w Stryju, liczyło 3996 mieszkańców, przy linii kolejowej Chodorów – Stryj, Urząd skarbowy, Ewidencja katastru podatkowego grunt., targi miejskie w każdą środę, jarmarki 20 stycznia, 11 września, 9 listopada.

Po agresji ZSRR na Polskę do ataku III Rzeszy na ZSRR (lipiec 1941) pod okupacją sowiecką. Aresztowania przez NKWD i masowe deportacje mieszkańców miasta, przede wszystkim Polaków.